توصیه های زیادی برای خواندن نمازسر وقت توسط بزرگان دین انجام شده از جمله موارد زیر که اهمیت نماز سر وقت را نشان می دهند

امام صادق(ع)در باره نماز اول وقت  می‌فرمایند: «الصلوةُ تستحبُّ فی اَوَّلِ الأَوقاتِ»، خواندن نماز در اول وقت و در اولین فرصت، کاری مستحب و پاداش افزاست (بحارالانوار، جلد ۸۰، صفحه ۱۳). همچنین از آن حضرت نقل شده که نماز اول وقت، «خشنودی کردگار» را به همراه دارد.

برآورده شدن خواسته‌ها از دیگر اثرات و برکات خواندن نماز اول وقت است، چنانچه حضرت عبدالعظیم حسنی از امام حسن عسکری(ع) روایت می‌کند که فرمود: «خداوند متعال با حضرت موسی تکلم کرد، حضرت موسی فرمود: خدای من! کسی که نمازها را در وقتش به جای آورد چه پاداشی دارد؟ خداوند فرمود: حاجت و درخواستش را به او عطا می‌کنم و بهشتم را برایش مباح می‌گردانم.» (بحارالانوار، جلد۸۲، صفحه ۲۰۴)

پیامبر اعظم(ص) در حدیثی برطرف شدن گرفتاری و ناراحتی را به اقامه‌کنندگان نماز اول وقت نوید می‌دهند و می‌فرمایند: «بنده‌ای نیست که به وقت‌های نماز و جاهای خورشید اهمیت بدهد، مگر این که من سه چیز را برای او ضمانت می‌کنم: برطرف شدن گرفتاری‌ها و ناراحتی‌ها، آسایش و خوشی به هنگام مردن و نجات از آتش.» (سفینة البحار،جلد ۲، صفحه ۴۲)

ابوبصیر گفت: بعد از در گذشت حضرت صادق - علیه السّلام- پیش ام حمیده رفتم تا او را در این مصیبت تسلیت بگویم. تا چمشمش به من افتاد شروع به گریه کرد من نیز از حال او به گریه افتادم آنگاه گفت: ابا محمد، اگر حضرت صادق - علیه السّلام- را هنگام مرگ مشاهده می کردی چیز عجیبی می دیدی. در آن لحظات آخر چشم باز کرده فرمود: هر کس بین من و او خویشاوندی هست بگوئید بیاید همه را گرد من جمع کنید سفارشی دارم.

ام حمیده گفت: تمام خویشاوندان آن جناب را جمع کردیم، در این موقع امام صادق - علیه السّلام- نگاهی به آنها نموده فرمود: ( ان شفاعتنا لاتنال مستخفاً بالصلوه) شفاعت ما خانواده به آن کسی که نمازش را سبک شمارد نخواهد رسید.

  محاسن برقی، ج 1، ص 80

نماز و اسرار ان

رابطه نماز صبح و سرطان!!!

گروهی چنین می پندارند که سجده بر خاک و یا تربت شهیدان، به معنای پرستش بوده و نوعی شرک است. در پاسخ این پرسش باید یادآور شد که میان دو جمله: «السجود للّه» و «السجود علی الأرض» تفاوت روشنی وجود دارد. اشکال یاد شده، حاکی از آن است که میان این دو تعبیر، فرقی نمی گذارند. به طور مسلّم، مفاد «السجود للّه» این است که «سجده برای خداست»، در حالی که معنای «السجود علی الأرض» آن است که «سجده بر زمین صورت می گیرد» و به تعبیر دیگر ما با سجده بر زمین، به خدا سجده می کنیم و اصولاً تمام مسلمانان جهان بر چیزی سجده می کنند در حالی که سجده آنان برای خدا است. تمام زائران خانه خدا بر سنگهای مسجد الحرام سجده می کنند در صورتی که هدف از سجده آنان خدا است. با این بیان، روشن می شود که سجده کردن بر خاک و گیاه و ... به معنای پرستش آنها نیست بلکه سجود و پرستش برای خدا به وسیله خضوع تا حدّ خاک است، همچنین روشن می شود که سجده «برتربت» غیر از سجده «برای تربت» است. از طرفی ، قرآن کریم می فرماید: «ولله یسجد من فی السماوات والأرض»1 هر کس در آسمان ها و زمین است، برای خدا سجده می کند. و نیز پیامبر گرامی می فرماید: «جعلت لی الأرض مسجداً وطهوراً»2 زمین، سجد گاه و مایه پاکیزگی برای من گردیده است.

براى روشن‌شدن موضوع، ابتدا نکاتى را یادآور مى‌شویم:

دیدگاه مذاهب اسلامى

1. همه گروه‌هاى اسلامى در این مسئله اتفاق نظر دارند که در «عرفات» مى‌توان هر دو نماز ظهر و عصر را در وقت ظهر، با هم و بدون فاصله ادا کرد، و در «مزدلفه» نیز جایز است نماز مغرب و عشا را در وقت عشا بجا آورد.

2. حنفى‌ها مى‌گویند: جمع بین نماز ظهر و عصر در یک وقت، و نماز مغرب و عشا در یک وقت، تنها در همان دو مورد «عرفه» و «مزدلفه» جایز است و در سایر موارد، جایز نیست.

3. حنبلى‌ها، مالکى‌ها و شافعى‌ها مى‌گویند: جمع بین نماز ظهر و عصر و یا جمع میان نماز مغرب و عشا در یک وقت خاص، علاوه بر دو مورد یاد ‌شده، در حال سفر نیز جایز است. برخى از این گروه‌ها، با هم خواندن دو نماز را در موارد اضطرارى، مانند زمانى که باران ببارد و یا نمازگزار بیمار یا در هراس از دشمن باشد، جایز مى‌دانند.

الفقه على‌المذاهب الاربعة، کتاب الصلاة، الجمع بین‌الصلاتین تقدیماً و تأخیراً

دیدگاه شیعه

4. شیعه بر آن است که هر یک از نمازهاى ظهر و عصر و نمازهاى مغرب و عشا، یک «وقت خاص» دارند و یک «وقت مشترک»؛

الف. وقت خاص نماز ظهر، از آغاز ظهر شرعى (وقت زوال) است تا مقدار زمانى که چهار رکعت نماز خوانده مى‌شود؛ در این مدت محدود، تنها نماز ظهر را مى‌توان بجا آورد.

ب. وقت خاصّ نماز عصر، زمانى است که از آن لحظه تا وقت غروب، تنها به اندازه مدت خواندن نماز عصر، فرصت باشد.

ج. وقت مشترک بین دو نماز ظهر و عصر، از انتهاى وقت خاص نماز ظهر، تا ابتداى وقت خاص نماز عصر است.

سخن شیعه آن است که در تمام این وقت مشترک، مى‌توان نماز ظهر و عصر را با هم و بدون فاصله خواند. اهل سنت به خاطر دیدگاه خاصى که در تقسیم وقت (از زوال تا غروب) دارند، هیچ‌گاه به وقت مشترک قائل نیستند، زیرا معتقدند از اوّل زوال تا زمانى که سایه شاخص به اندازه آن گردد، وقت مختص نماز ظهر است و نمى‌توان نماز عصر را در این وقت بجا آورد. از آن به بعد وقت نماز عصر آغاز مى‌گردد تا غروب، و مختص به آن مى‌باشد.

با چنین دیدگاهى هرگز نمى‌توان بین دو نماز جمع کرد، زیرا لازمه آن این است که انجام یکى از آن دو، در غیر وقت خود باشد. شیعیان معتقدند این تقسیم‌بندى، مربوط به وقت فضیلت هر دو نماز است، نه وقت اجزاء؛ یعنى بهتر است نماز عصر را موقعى خواند که سایه شاخص به اندازه آن باشد، ولى اگر کسى قبل از آن هم بخواند مجزى است. دقت بفرمایید!

سیره پیامبر اکرم صلى‌اللّه‌علیه‌وآله‌وسلم

از طرف دیگر روایات فراوانى نقل شده که رسول خدا صلى‌اللّه‌علیه‌وآله‌وسلم، در سفر و احیاناً در حضر بدون کوچک‌ترین عذر، میان دو نماز جمع نموده است. آنان براى حفظ دیدگاه خود در تقسیم وقت، ناچار شدند این روایات را به نحو بسیار بعید توجیه کنند. به تفسیر این روایات از دیدگاه شیعیان و اهل سنت توجه کنید:

الف. شیعه بر آن است که بر مبناى این روایات، پس از اتمام نماز ظهر، مى‌توان نماز عصر را بجا آورد و همچنین پس از خواندن نماز مغرب، مى‌توان نماز عشا را ادا نمود و این مسئله به زمان یا مکان و یا شرایط خاصى بستگى ندارد، بلکه در همه جا و همه وقت، جایز است.

ب. دیگران به خاطر نفى وقت مشترک و منحصر‌کردن وقت به وقت اجزاء، مى‌گویند: مقصود روایت این است که نماز ظهر، در آخر وقت آن، و نماز عصر در اول وقت آن به‌جا آورده شود.

دقت در فلسفه جمع بین دو نماز، بى‌پایگى این تفسیر را روشن مى‌سازد، زیرا علت تجویز جمع بین‌الصلاتین، ایجاد سهولت براى امت اسلامى است که بتوانند در تمام حالات هر دو نماز ظهر و عصر را مثلاً در یک زمان بخوانند و این در صورتى تحقق پیدا مى‌کند که جز به مقدار چهار رکعت از اول و چهار رکعت از آخر، بقیه زمان‌ها «وقت مشترک» هر دو نماز باشد.

مشکلات دیدگاه اهل سنت

اگر جمع بین دو نماز را مطابق با نظر اهل سنت تفسیر کنیم و بگوییم نماز ظهر را باید در وقتى بجا آورد که با پایان آن، سایه شاخص به اندازه خود آن شود و سپس بلافاصله نماز عصر را بخواند، در این صورت به‌جاى تسهیل، کار را مشکل و پیچیده‌تر کرده‌ایم، زیرا شناخت اول وقت و آخر آن در تمام اعصار، به خصوص در مناطقى که ابزار و ادوات دقیق موجود نباشد، بسیار کار مشکلى است

ضایع کنندگان نماز

فخلف من بعدهم خلف اضاعوا الصّلوه و اتّبعوا الشّهوات فسوف یلقون غیّاً.

امّا بعد از آنها فرزندان ناشایسته ای روی کار آمدند که نماز را ضایع کردند و پیروی از شهوات نمودند و به زودی (مجازات) گمراهی خود را خواهند دید.«مریم ، ۵۹»

فرزندان ناشایسته نماز را ضایع می کنند.

سپس از گروهی که از مکتب انسان ساز انبیاء جدا شدند و پیروانی ناخلف از آب در آمدند سخن می گوید و قسمتی از اعمال زشت آنها را برمی شمرد و می گوید: بعد از آنها فرزندان ناشایسته ای روی کار آمدند که نماز را ضایع کردند، و از شهوات پیروی نمودند که به زودی مجازات گمراهی خود را خواهند دید «فخلف من بعدهم خلف اضاعوا الصّلوه و اتّبعوا الشّهوات فسوف یلقون غیّاً».

(خلف) بر وزن برف به معنی فرزندان ناصالح و به اصطلاح (ناخلف) است در حالی که (خلف) (بر وزن صرف) به معنی فرزند صالح است.

این جمله ممکن است اشاره به گروهی از بنی اسرائیل باشد که در طریق گمراهی گام نهاده، خدا را فراموش کردند، پیروی از شهوات را بر ذکر خدا ترجیح دادند جهان را پر از فساد نمودند و سرانجام به نتیجه ی اعمال سوء خود در دنیا رسیدند و در آخرت نیز خواهند رسید.

در این که منظور از (اضاعه صلاْه) در اینجا ترک نماز است و یا تأخیر از وقت آن، و یا انجام دادن اعمالی که نماز را در جامعه ضایع کند؟ مفسران احتمالهای مختلفی داده اند، ولی معنی اخیر، صحیح تر به نظر می رسد.

چرا از میان تمام عبادات روی نماز در اینجا انگشت گذارده شده؟ شاید دلیل آن باشد که، نماز چنان که می دانیم سدّی است در میان انسان و گناهان، هنگامی که این سدّ شکسته شد غوطه ور شدن در شهوات، نتیجه قطعی آن است.

ـ و به تعبیر دیگر همان گونه که پیامبران، ارتقاء مقام خود را از یاد خدا شروع کردند و به هنگامی که آیات خدا بر آنها خوانده می شد به خاک می افتادند و گریه می کردند این پیروان ناخلف سقوط و انحرافشان از فراموش کردن یاد خدا شروع شد.

از رسول خدا ـ صلّی الله علیه و آله ـ نقل شده:

و تعطیهم طرف الهدایا من الله لمواقیت الصلوه الّتی کانوا یصلون فیها فی الدّنیا.

در ایامی جالب و نخبه از سوی خداوند بزرگ در اوقاتی که در این دنیا نماز می خواندند به آنها در بهشت می رسد.[۱]

برخی انگیزه ها و نیت ها همچون ریا و عجب عبادت را به طور کلی فاسد و باطل می کنند و نه تنها باعث می شوند آن عبادت هیچ اثر مثبتی نداشته باشد که موجب سقوط انسان نیز می شوند. ریا یکی از مهم ترین موانع تاثیر اعمال عبادی است.

ریا یعنی خودنمایی و خود را به دیگران نشان دادن؛ یعنی انسان عمل را به این انگیزه انجام می دهد که دیگران ببینند و تعریف و تمجید کنند و او از این تعریف ها لذت ببرد و خوشحال شود.
قرآن کریم در خصوص ریای در نماز دو آیه دارد:

پس وای بر نمازگزارانی که از نمازشان غافلند؛ آنان که ریا می کنند.«ماعون،۴-۶»
در آیه دیگر ریای در نماز را علامت «نفاق» معرفی می کنند:
منافقان با خدا نیرنگ می کنند و حال آن که او با آنان نیرنگ خواهد کرد و چون به نماز ایستند با کسالت برخیزند با مردم ریا می کنند و خدا را جز اندکی یاد نمی کنند.«نساء،۱۴۲»

عذاب سبک شمردن نماز

حضرت زهرا (سلام الله علیها) از پیامبر اکرم(صلی الله علیه واله وسلم) سؤال کردند: پدر جان! چه می‌شود مرد یا زنی را که نماز را سبک بشمارد؟

پیامبر(صلی الله علیه واله وسلم) فرمودند: ای فاطمه(سلام الله علیها) هر کس از زنان و یا مردان نماز را سبک بشمارد خداوند او را به پانزده بلا گرفتار کند. شش بلا در دنیا، سه بلا هنگام مرگ، سه بلا در قبر و سه بلا در روز قیامت هنگام خروج از قبر.

اما شش بلایی که در دنیا به آن گرفتار می‌شود:

۱.خداوند برکت را از عمر او بر می‌دارد.

۲.خداوند برکت را از روزی او برمی‌دارد.

۳.پروردگار سیمای صالحان را از او می‌گیرد.

۴.اعمال و کارهای او بدون اجر و پاداش می‌گردد.

۵.دعای او مستجاب نمی‌شود.

۶.دعای صالحان نیز در حق او مستجاب نمی‌گردد.

اما سه بلایی که در هنگام مرگ به آن گرفتار می‌شود:

۱.ذلیل و بی مقدار می‌میرد.

۲.گرسنه جان می‌دهد.

۳.تشنه از دنیا می‌رود اگر چه از تمام نهرهای دنیا به او آب دهند.

اما سه بلایی که در قبر به آن گرفتار می‌شود:

۱.خداوند ملکی را مأمور می‌کند که او را در قبر آزار رساند.

۲.دچار فشار قبر می‌شود. (قبر او تنگ می‌گردد)

۳.قبرش تاریک و ظلمانی می‌باشد.

اما سه بلایی که در روز قیامت به هنگام خروج از قبر به آن گرفتار می‌شود:

۱.خداوند ملکی را مأمور می‌کند تا او را با صورت به زمین بکشاند و مردم بر او نظاره‌گر باشند.

۲.به شدت از او حساب می‌کشند.

۳.خدا به او نظر نمی‌کند و او را پاک نمی‌گرداند و برای او عذابی دردناک است.

__________________________

فلاح السائل: سید ابن طاوس، ص۶۱.

موجبات حواس پرتی در نماز

وقتی از علما در مورد حال خود سوال کند و از نظر آنها نسبت به خود با خبر شود، مقداری مشکل حل خواهد شد.

بالاتر این که، به عمل خود علما نگاه کند و ببیند که آنها هم مثل او این قدر حساسیت دارند یا عملشان بر خلاف او است؟ اگر عملکرد علما را برخلاف خود یافت، پس باید بداند که یقیناً دچار وسواس شده است.

۱. تندخوانی و شتاب زدگی

از موجبات حواس پرتی، تند خوانی و تعجیل در اتمام نماز است، که علت سریع خوانی هم، عدم اهتمام به نماز است. چرا که چنین افرادی، نماز را فقط برای رفع تکلیف می خوانند، لذا با کراهت و بی میلی عبادت را انجام می دهند و در نتیجه احساس خستگی می کنند.

انگیزه تند خوانی، حاضر شدن نزد محبوب کذایی است و از این که چند لحظه ای در نزد کسی که قلبش متوجه او نیست ایستاده، رنج می برد و می خواهد هر چه سریعتر به طرف کسی یا کاری که دوست دارد پرواز کند.

اگر کسی قلبش متوجه خدا باشد و از این حضور راضی باشد، لزومی برای تندخوانی و فرار از نماز نمی بیند، چون در محضر کسی است که باید باشد، لذا تمام حواسش را متمرکز به محبوب واقعی می نماید.

1 ـ امام جواد علیه السّلام :
هرگاه پیامبر صلّى الله علیه و آله از نمازش فارغ مى شد مى گفت: خدایا، آنچه را کرده و مى کنم، نهان و آشکار کرده ام، اسراف بر خود را و آنچه را که تو بهتر از من مى دانى، بر من بیامرز. خدایا تو پیش از همه و پس از همه هستى، جز تو خدایى نیست . به داناییت بر نهان و به تواناییت بر همه خلقت سوگند، تا آنگاه که زندگى را برایم بهتر مى دانى، مرا زنده نگاه دار و آنگاه که مرگ را برایم بهتر مى دانى، مرا بمیران . خدایا ، همانا من بیم از تو را در نهان و آشکار ، سخن حق را در خشم و خشنودى و میانه روى را در تنگدستى و توانگرى، از تو مى خواهم. نعمتى تمام ناشدنى و روشنى چشمى ناگسستنى را از تو مى خواهم . خشنودى به حکم تو، مرگى مبارک پس از زندگى و زندگانى آرام پس از مرگ، لذت نگاه به تو و شوق دیدارت و ملاقات تو بى رنجى گزنده و فتنه اى گمراه کننده را، از تو مى خواهم. خدایا ، ما را به زینت ایمان، مزیّن کن و راهنما و رهیافته قرار ده. خدایا ، ما را در میان آنان که ره نمودى، ره بنما . خدایا ، همانا من اراده قوى بر یافتن راه راست و و پایدارى در کار و استوارى در راه حق را از تو مى خواهم. سپاسگزارى نعمتت را، سلامتى کامل و اداى حقت را مى خواهم. اى پروردگار من ، دلى پیراسته و زبانى راستگو از تو مى خواهم. از آنچه که مى دانى آمرزش مى طلبم و نیکوترین آنچه که مى دانى از تو مى خواهم و از بدى آنچه مى دانى به تو پناه مى برم ، که تو مى دانى و ما نمى دانیم و تو به نهانها بسیار دانایى[1].

2 ـ ابو ایّوب انصارى:
در پشت سر پیامبرتان صلّى الله علیه و آله نماز نگزاردم ، جز اینکه هرگاه نمازش را به پایان مى برد ، مى شنیدم که مى گوید: خدایا همه خطاها و گناهانم را بیامرز، خدایا نعمتت را بر من ارزانى دار، مرا زنده بدار و روزیم ده و به کارها و خویهاى شایسته رهنمونم کن که جز تو به شایسته هاى آن دو (کارها و خویها) ره نمى نماید و جز تو از زشتهاى آن دو ، باز نمى دارد.

3 ـ پیامبر خدا صلّى الله علیه و آله ـ به علىّ علیه السّلام ـ :
هرگاه خواستى هر چه را مى شنوى و مى خوانى به یاد بسپارى، این دعا را در پى هر نماز بخوان : پاک و منزّه است آن که به مردمان مملکتش تجاوز نمى کند. پاک و منزه است آن که ساکنان زمین را کیفرهاى گونه گون نمى دهد، پاک و منزه است آن مهربان و بخششگر. خدایا ، در دل من نور و بینش و فهم و دانایى قرار ده، که تو بر هر کار توانایى.

 ـ اصبغ از امام علىّ علیه السّلام :
هر کس دوست دارد از دنیا برود در حالى که از گناهانش پاک شده آنگونه که زر ناب از تیرگیها پاک مى گردد و هیچکس چیزى به ستم برده را از او مطالبه نکند، در پى هر یک از نمازهاى پنجگانه، تبار نامه خداوند ، قل هو الله احد ، را دوازده مرتبه بخواند . سپس دستانش را بگشاید و بگوید: خدایا به نام پنهان ، پوشیده، پاک، پاکیزه و خجسته ات از تو مى خواهم . به نام بزرگ و چیرگى همیشگیت از تو مى خواهم . اى بخشنده عطاها، اى آزاد کننده اسیران، اى رهایى دهنده مردم از آتش، بر محمّد و خاندان او درود فرست ، از آتش رهاییم ده، آسوده از دنیا ببر و به سلامت وارد بهشت گردان . آغاز دعایم را رستگارى، میان آن را کامیابى و پایان آن را نیکویى قرار ده ، که تنها تو به نهانها بسیار دانایى. سپس فرمود: این از امور نهانى است که پیامبر خدا صلّى الله علیه و آله به من آموخت و فرمان داد آن را به حسن و حسین نیز بیاموزم.

5 ـ امام صادق علیه السّلام :
پیامبر خدا صلّى الله علیه و آله روزى به اصحابش فرمود: آیا اگر هر چه لباس وظرف دارید گردآورید وروى هم بنهید، فکر مى کنید به آسمان برسد؟ گفتند: نه اى پیامبر خدا، فرمود: آیا شما را به چیزى راهنمایى نکنم که ریشه اش در زمین و شاخه اش در آسمان باشد؟ گفتند: چرا، اى پیامبر خدا. فرمود: هر یک از شما که از نماز واجبش فارغ شد ، سى بار بگوید: «و خدا پاک و منزّه است، سپاس براى خداست و جز خداوند، هیچ خدایى نیست و خدا بزرگتر است». همانا ریشه این ها در زمین و شاخه آن ها در آسمان است. آن ها خرابى، آتش، غرق شدن، در چاه افتادن، خوراک درنده شدن، مرگ بد و بلاى آسمانى را که در آن روز بر بنده فرود مى آید ، دفع مى کنند و آن ها ماندگارند.

6 ـ پیامبر خدا صلّى الله علیه و آله :
در پى هر نماز مى گویى: خدایا از نزد خود مرا ره بنما و از فضل و بخششت بر من فرو ریز و از رحمتت بر من بگستر و از برکتهایت ، بر من فرو فرست.
7 ـ امام علىّ علیه السّلام ـ از دعاى ایشان پس از نماز واجب ـ :
خدایا ، براى تو نماز گزاردم و حال آنکه مى دانى در نمازم، نقص و شتاب و فراموشى و غفلت و کسالت و سستى و از یاد بردن و ریا و خودنمایى و شک و دورى و گمان و عُجب و اندیشه کردن و فروگذاشتن از کمال واجبت ، مى باشد. اى خداى من ، از تو مى خواهم بر پیامبر و خاندانش درود فرستى و نقص نمازم را به تمام ، و شتابم را در آن به تأمل و استوارى و فراموشى ام را به بیدارى و غفلتم را به مواظبت و کسالتم را به نشاط و سستى ام را به پایدارى و از یاد بردنم را به یادداشتن و دورى ام را به کشش و ارتباط و ریایم را به اخلاص و خودنمایى ام را به پوشاندن و شکّم را به یقین و گمانم را به حجّت و اندیشه ام را به فروتنى و تحیّر و فروماندنم را به فرمانبردارى ، تبدیل فرمایى .همانا براى تو نماز گزاردم و به تو روى کردم و به تو ایمان آوردم و تو را قصد کردم . پس در نماز و دعایم ، رحمت و برکت قرار ده که زشتیهایم را بپوشاند و جایگاهم را گرامى دارد و رویم را سفید گرداند و عملم را پاکیزه کند و بار گناهم را سبک گرداند. خدایا ، با آن، سنگینى ام را سبک گردان و آنچه را نزد توست بهتر از آنچه از من مى بُرى ، قرار ده.
سپاس خداوندى که واجبى را از من ادا کرد که از نمازهاى واجب و نوشته شده بر مؤمنان بود . اى خداوند، اى بخشنده ترین بخشندگان.
8 ـ هر کس مى خواهد پیمانه اش را تمام گیرند، پس در پى هر نماز بگوید: پاک ومنزّه است پروردگارت، پروردگار عزّت، از آنچه مى گویند وسلام بر پیامبران و سپاس مخصوص پروردگار جهانیان است.

9 ـ امام باقر علیه السّلام :
کمترین چیزى که از دعا ، پس از (نماز) واجب کفایت مى کند ، این است که بگویى: خدایا ، همانا من هر نیکى را که به آن آگاهى دارى، از تو مى خواهم و از هر بدى که به آن دانایى، به تو پناه مى برم. خدایا، همانا من آسایش در همه کارهایم را از تو مى خواهم و از رسوایى دنیا و عذاب آخرت به تو پناه مى برم[2].

10 ـ امام صادق علیه السّلام :
هر کس در پى نماز واجب بگوید: «خود و خانواده و فرزندانم و هر کس که نگهداریش با من است را ، به خداى بزرگ و شکوهمند مى سپارم و به خدایى که همه چیز در برابر بزرگى اش وحشت زده و ترسان و خوار است، خود و خانواده، دارایى، فرزندان و هر کس را که نگهداریش با من است مى سپارم». در میان بالى از بالهاى جبرییل در بر گرفته وخود و خانواده و داراییش حفظ مى شود.
11 ـ دعایى است که در پى هر نماز خوانده مى شود، پس اگر بیمارى و رنج و دردى دارى ، هرگاه نمازت را به پایان بردى ، هفت بار با دست، سجده گاهت را مسح کن و این دعا را بخوان و دستت را بر جاى درد بکش و بگو: «اى کسى که زمین را بر آب و هوا را با آسمان نگه داشت و براى خود زیباترین نامها را انتخاب کرد، بر محمّد و خاندانش درود فرست و براى من اینگونه و آنگونه کن و این و آن را روزیم ده و از فلان و بهمان سلامتى ام بخش.
12 ـ خطاب به کسى که گفت: فدایت شوم، پیروان تو مى گویند: همانا ایمان دو گونه است: ماندگار و نماندنى . پس چیزى به من بیاموز که اگر آن را بگویم، ایمانم کامل شود ، ـ فرمود : در پى هر نماز واجب بگو: خشنودم به اینکه، خداوند، پروردگارم؛ محمّد، پیامبر؛ اسلام ، دین؛ قرآن، کتاب؛ کعبه ، قبله و علىّ ولىّ وامامم باشد. و به امامت حسن و حسین وامامان (صلوات الله علیهم) خشنودم . پس آنان را نیز از من خشنود کن که تو بر هر کار توانایى.

13 ـ علىّ بن مهزیار:
محمّد بن ابراهیم به ابوالحسن علیه السّلام [3] نوشت: اى سرور من ، اگر صلاح مى بینى، دعایى به من بیاموز که اگر در پى نمازهایم بخوانم خداوند براى من نیکى دنیا و آخرت را گرد آورد. پس امام علیه السّلام نوشت: مى گویى: از بدى دنیا و آخرت و بدى همه دردها، به روى کریمانه ات و عزت زوال ناپذیرت ، پناه مى برم