دستورات شریعت مقدّس اسلام همواره با مصلحتی مادی یا معنوی یا هر دو همراه است، گر چه فکر ما از درک آن عاجز باشد در این مقاله در سدد بیان برخی ازآثار دنیویو اخروی نماز از دیدگاه آیات قرآن  و روایات معصومین علیهم السلام هستیم.

 آثار دنیوی

 الف- جلوگیری از گناه و فحشا

 جنبه بازدارندگی نماز از فحشا و منکر یکی از آثار ارزشمند این فریضه الهی است؛ نماز از آن جهت که موجب توجه انسان به خدا می شود و در شبانه روز، حداقل پنج بار تکرار می شود، انسان را از فحشا و منکر باز می دارد؛ زیرا نمازگزاربرای نزدیکتر شدن به خداوند تلاش خود را در جهت انجام کارهای نیک و کسب اخلاق حسنه بیشتر می کند. قرآن با توّجه به این اصل مسلّم می فرماید:

 «أَقِمِ الصلوه إِنَّ الصلوه تَنْهی عَنِ الْفَحْشاءِ وَ الْمُنْکَرِ» [1]

 نماز را بر پا کن که آدمی را از گناهان و کردار زشت باز می دارد.

 چند تن از یاران رسول خدا ـ صلی الله علیه و آله ـ به حضور آن حضرت رسیدند و درباره یکی از مسلمانان که همیشه پشت سر پیامبر نماز جماعت می خواند، ولی مرتکب گناهان نیز می شد، گفتگو کردند. حضرت به آنها فرمود: (نگران نباشید) نمازش او را از گناه باز می دارد. طولی نکشید که آن شخص گناه را ترک کرد و توبه نمود.[2]آن حضرت فرمود:

 «کسی که از نماز اطاعت نکند، نماز واقعی را به جا نیاورده است. اطاعت از نماز این است که از منکرات و زشتیها دوری کند.»[3]

1 - دعاهاى وضو

1 - کسى که وضو مى گیرد، مستحب است در موقعى که نگاهش به آب مى افتد بگوید:
بسم الله و بالله و الحمدلله الذى جعل الماء طهورا و لم یجعله نجسا:
(به نام خدا، و به یارى او، حمد و سپاس مخصوص اوست که آب را پاک قرار داد، و آن را نجس قرار نداده است .)
2 - موقعى که پیش از وضو دست خود را مى شوید بگوید:
اللهم اجعلنى من التوابین ، واجعلنى من المتطهرین :
(خداوندا، مرا از توبه کنندگان و پاکیزگان قرار ده .)
3 - و در وقت مضمضه کردن ، یعنى آب در دهان گردانیدن ، بگوید:
اللهم لقنى حجتى یوم القاک ، واطلق لسانى بذکرک :
(بارالها، تو خود به من در آن روزى که با تو ملاقات مى کنم دلایلم را به من تلقین نما و زبانم را براى یاد کردنت آزاد گردان .)
4 - و در وقت استنشاق ، یعنى آب در بینى کردن ، بگوید:
اللهم لاتحرم على ریح الجنة واجعلنى ممن یشم ریحها و روحها و طیبها:
(بارالها، بوییدن بوى بهشت را بر من حرام مگردان و من را از جمله کسانى قرار ده که بوى بهشت را و پاکیهاى آن را احساس نمایم .)
5 - و در موقع شستن صورت بگوید:
اللهم بیض وجهى یوم تسود فیه الوجوه ، و لا تسود وجهى یوم تبیض ‍ فیه الوجوه :
((خدایا،صورت مرا در روزى که همه صورتها در آن سیاه است ، سفید گردان (که اشاره بهروز جزا است روزى که همه گناهکاران رو سیاه وارد مى شوند) در روزى که رویها سپید مى گردد رویم را سیاه مگردان )).
6 - در وقت شستن دست راست بگوید:
اللهم اعطنى کتابى بیمینى ، والخلد فى الجنان بیسارى و حاسبنى حسابا یسیرا:
(خداوندا،نامه اعمال من را از جانب راست به من بده ، و زندگى ابدى را از جانب چپ بهمن اعطا بفرما و در هنگام حسابرسى اعمال ، به نرمى محاسبه بفرما.)
7 - و در وقت شستن دست چپ بگوید:
اللهم لا تعطنى کتابى بشمالى ، و لا من وراء ظهرى ، و لا تجعلها مغلولة الى عنقى ، و اعوذبک من مقطعات النیران :
(بارالها،نامه اعمال من را به دست چپم مده و یا از پشت سرم ، و آن را همچون زنجیر بر گردن من نیفکن ، و به تو پناه مى آورم از پاره هاى آتش ‍ جهنم .)
8 - و موقعى که سر را مسح مى کند بگوید:
اللهم غشنى رحمتک و برکاتک و عفوک :
(بارالها، سایه رحمت و برکات و عفو خویش را بر من بگستران ).
و در وقت مسح پا بخواند:
اللهم ثبتنى على الصراط یوم تزل فیه الاقدام ، واجعل سعیى فیما یرضیک عنى یا ذا الجلال والاکرام :
(بارالها،قدمهایم را بر روى پل صراط محکم بگردان ، در روزى که قدمهاى مردم بدکار درآن مى لرزد، و تلاش و کوشش مرا در آنچه تو را از من راضى مى گرداند قرار ده ، اى صاحب جلال و کرامت )(109).

 منبع : کتاب آداب و مستحبات نماز - عباس عزیزی

منبع : کتاب فلسفه نماز

محی الدین حائری شیرازی

چیزى که با آن زخم و شکسته را مى بندند و دوایى که روى زخم و مانند آن مى گذارند ((جبیره)) نامیده مى شود. توضیح المسائل ، قبل از مساله 324

موارد وضوى جبیره

عروة الوثقى ، احکام جبائر، مساله 23

دستور وضوى جبیره

واما در مواردى که وظیفه گرفتن وضوى جبیره است ، دستور وضوى جبیره این است که جبیره یا در محل شستن است و یا در محل مسح کردن که احکام هر کدام ذیلا بیان مى گردد.

منظور از آیه 110 سوره اسراء: (لاَ تَجْهَرْ بِصَلاَتِکَ وَ لاَ تُخَافِتْ بِهَا); نمازت را با آواز بلند مخوان و بسیار آهسته اش مکن. چیست؟

بر مرد واجب است حمد و سوره نماز صبح و مغرب و عشا را بلند بخواند و بر مرد و زن واجب است حمد و سوره نماز ظهر و عصر (و هم چنین تسبیحات اربعه) را آهسته بخوانند.[1]
یکى از دلیل هاى مراجع در این مسئله روایاتى است که از معصومین(علیهم السلام) رسیده و در کتاب هاى فقهى بررسى شده است.[2] هم چنین فتواى فقها در این مسئله ربطى به این آیه ندارد، چون جهر و اخفاتى که در این مسئله وجود دارد، غیر از جهر و اخفاتى است که در آیه از آن نهى شده است; آنچه در نماز صبح و مغرب و عشا فقها فرموده اند جوهر داشتن صداست، نه بلند کردن صدا و آنچه در نماز ظهر و عصر فرموده اند، جوهر نداشتن صدا است، نه آن که حتى خود انسان هم صدایش را نشنود.[3] ولى آنچه در آیه مطرح شده غیر از این دو است مى فرماید: نمازت را به آواز بلند مخوان و بسیار آهسته اش مکن و میان این و آن راهى میانه جوى.
پس آیه ربطى به این مسئله فقهى ندارد، بلکه از افراط و تفریط در بلند خواندن و آهسته خواندن نهى مى کند.[4]
    ممکن است مقصود آیه این باشد که: همه نمازها را بلند نخوان و یا همه را آهسته نخوان، بلکه راه میانه را انتخاب کن و بعضى نمازها را بلند و بعضى را آهسته بخوان. بنابراین هیچ منافاتى بین فتواى فقها در این مسئله با آیه مذکور وجود ندارد.[5]
[1]. امام خمینى، توضیح المسائل، مسئله 992 و 1007.
[2]. نجفى، جواهر الکلام، ج9، ص364 ـ 369; عاملى، وسائل الشیعة، ج6، ص82 ـ 86، باب 25 و 28، ابواب القرائة فى الصلاة.
[3]. امام، تحریرالوسیله، ج1، ص166، مسئله 11، القول فى القرائة.
[4]. محمد حسین طباطبایى، ترجمه المیزان، سید محمدباقر موسوى همدانى، ج 13، ص 312; همان، تفسیر نمونه، ج12، ص328.
[5]. سید محمد حسین طباطبایى، المیزان، ترجمه سیدمحمدباقر موسوى، ج13، ص12.

آیا مى توان بدون تکان دادن لب ها و از ته دل نماز خواند؟

خیر، زیرا یکى از واجبات نماز «ذکر» است. «ذکر» همان عبارت ها، جمله ها، کلمات و حروف خاصى است که در جاى جاى نماز باید ادا شود و این امر بدون تکان دادن زبان و لب ها محقق نمى شود. بلکه اگر کسى استثناءً لال است احکام ویژه خود را دارد; مثلاً با اشاره باید نماز بخواند و... .
خداوند متعال مى فرماید: (لاَ تَجْهَرْ بِصَلاَتِکَ وَ لاَ تُخَافِتْ بِهَا)[1]; نمازت را با آواز بلند مخوان و بسیار آهسته اش مکن.
    بر مرد واجب است حمد و سوره نماز صبح و مغرب و عشا را بلند بخواند و بر مرد و زن واجب است حمد و سوره نماز ظهر و عصر (و هم چنین تسبیحات اربعه) را آهسته بخوانند.[2]
    از مجموع آیه فوق و فتواى فقهاى بزرگ استفاده مى شود که نماز باید خوانده شود و تمامى حروف از مخارج خودش ادا شود. بنابراین چون نمى توان بدون حرکت زبان و لب ها حروف و کلمات را ادا کرد نماز خواندن به این شکل یا از ته دل باطل است.[3]
[1]. اسراء، آیه110.
[2]. امام خمینى، توضیح المسائل، مسئله 992 و 1007.
[3]. ر.ک: امام خمینى، تحریرالوسیله، ج1، ص166، مسئله 11.

«مقدمه؛ با توجه به اهمیت نماز و ارتباط مخلوق با خالق این سوال به ذهن می رسد که آیا نماز در ادیان الهی دیگر هم وجود داشته است و یا فقط در دین اسلام مطرح شده است، و اگر بوده آیا در کُتب آنها یا در قرآن و روایات اسلامی اشاره ای به این مطلب شده است، در این نوشتار بر آنیم تا به این سوال با توجه به آیات قرآن کریم و کتب پیامبران و روایات معصومین علیه السلام جوابی دقیق داده شود.»

حضرت عیسی ـ علیه السلام ـ پس از بیان این که فرستاده خداست و کتاب آسمانی به او داده شده از میان برنامه ها، توصیه به نماز و زکات را مطرح می کنند.
آن هم با بیان، مادامی که زنده باشم و این به خاطر اهمیّت فوق العاده این دو برنامه است چرا که این دو، رمز ارتباط خالق و خلق است. در تفسیر این آیه آمده است: این آیه دلالت دارد به این که نماز و زکات و نیکی به پدر و مادر بر امّت های گذشته واجب بوده است، پس حکمش ثابت می باشد و در هیچ شریعتی امر به آن نسخ نشده است.[۱]
این آیه به خوبی مؤیّد این مطلب می باشد که در شریعت آسمانی حضرت عیسی ـ علیه السلام ـ نماز و اقامه آن، از واجبات می باشد که در شریعت آسمانی حضرت عیسی ـ علیه السلام ـ نماز و اقامه آن، از واجبات مهمّی بوده که از طرف خداوند از ابتدای تولّد به آن حضرت توصیه شده بود و مادرش حضرت مریم ـ علیه السلام ـ هم از طرف فرشتگان امر به اقامه نماز شده بود. چنانچه از جمله پندهای حضرت عیسی ـ علیه السلام ـ در انجیل است: «به حقّ برایتان می گویم، چیزی بالاتر از نظر شرافت اخروی و یاری کننده تر بر حوادث دنیوی از نماز همیشگی نیست و چیزی نزدیک تر از آن به خداوند رحمان نیست، پس مداومت بر آن نمایید و آن را زیاد بشمرید. و هر کار شایسته ای نزدیک می کند (ما را) به خدا پس نماز به سوی او نزدیک کننده تر است و برگزیده تر در نزد اوست.»[۲]
در قاموس کتاب مقدّس در بخشی تحت عنوان نماز آمده است که (نماز از جمله واجبات دینیّه همه روز تمام ملل و مذاهب است چه به صورت منفرد و چه به صورت جماعت، و مقصود از نماز، گفتگو کردن و صحبت داشتن با خدا و خواستن احتیاجات و اظهار تشکّر و امتنان برای الطاف و مراحم حق تعالی می باشد.»[۳]
در قاموس کتاب مقّدس می خوانیم «روح القدس وضع و طور و طرز نماز را به ما می آموزد و جمیع انبیاء و مؤمنین و مقدّسین سلف برای نماز و دعا مشهور بوده اند. از جمله حضرت ابراهیم ـ علیه السلام ـ و موسی و یوشع و سموئیل و داود، چنانچه از تمام مزامیز، آن چنان واضح می گردد و بسیاری از اوقات، منجی ما منفردا برای دعا و نماز در صحراها می رفت.»[۴]
همچنین در قاموس کتاب مقدّس در مورد فایده نماز آمده است. «فایده دعا و نماز متنّبه ساختن قوی و منوّر نمودن قلوب و ضمایر و سبب ترغیب و استحکام اعتماد و توکّل بر حضرت خالق و قادر کلّ می باشد به طوری که از آن پس امکان دارد و استدعاها و در خواست ها و تضرعات ما را مرحمت فرماید. امّا نماز خانگی که عبارت از نماز جماعتی اهل خانه باشد، سبب استحکام و تقویت و تسلّط والدین و حفظ نظامات خانوادگی شده حقایق دینی را در قلوب اطفال غرس می نماید.»[۵]
مسیحیان در کنیسه هاشان کتاب مخصوص برای نماز دارند و بر حسب آن چه در آن مکتوب است نماز باید بخوانند و امّا درباره نماز ارتجالی (فرادی) که شخص مصلّی به خودی خود نماز کند این است که افکار و استدعاهای مخصوص خود را به نوع مخصوص در حضور خالق خود می آورد و البتّه در این صورت با اختلاف ظروف و حرارت نفس مصلّی، تفاوت کلّی خواهد داشت و به هیچ وجه مقیّد به قیود مخصوصه نخواهد بود. طبق معتقدات اینان، مراعات اوقات معینّه برای نماز خالی از اهمیّت نخواهد بود، چنان که یهود در ساعت سوم و ششم و نهم روز و ساعت اوّل شب و آخر شب و وقت تناول طعام نماز می گزارد. و بلندترین نمازی که مسیح به جا می آورد و نسبت به سایر نمازها اهمیّتش بیشتر است همان نماز آخری است که حضرتش با شاگردان و به جهت شاگردان خود بجا آورد که به سه قسم تقسیم می شود. اوّل دعا به جهت خودش فی نفسه، دوم دعائی که به جهت محافظت شاگردان خود فرمود، سوم دعا به جهت مؤمنین که از آن وقت تا آخر الزمان ایمان خواهند آورد.[۶]
۴ـ نماز و دیگر شرایع آسمانی
همان گونه که اشاره شد نماز در تمام ادیان و شرایع الهی بوده است که به برخی از سایر شرایع آسمانی اشاره می نماییم:
الف ـ نماز و حضرت آدم ـ علیه السلام ـ :
در تفسیر علی بن ابراهیم قمی در ذیل آیه: «فتلقّی حضرت آدم من ربّه کلمات»[۷] روایتی از امام صادق ـ علیه السلام ـ نقل شده که در فرازی از آن تصریح شده به این که «حضرت آدم پس از اقامه نماز عصر جبرئیل به او نازل شد و کلمات توبه را به اذن حق به وی تعلیم داد» و این خود نشان دهنده این معنی است که نماز از جانب خداوند به عنوان عبادتی بزرگ در زمان حضرت آدم ابوالبشر ـ علیه السلام ـ مطرح بوده است و شریعت آن حضرت از نماز خالی نبوده است.[۸]
همچنین مرحوم شیخ حرّ عاملی ـ رحمه الله ـ در کتاب شریف «وسایل الشیعه» روایتی را از قول امام صادق ـ علیه السلام ـ نقل می کنند که چون حدیث، مفصل می باشد فرازهایی از ترجمه آن را نقل می کنیم: «زمانی که حضرت آدم ـ علیه السلام ـ از بهشت، هبوط نمود نشان (خال) سیاهی تمام بدنشان را فرا گرفت. پس اندوه حضرتش زیاد شد و بر آنچه آشکار شده بود گریست. جبرئیل آمد و گفت چرا گریه می کنی؟ ای حضرت آدم! گفت: از این خال و نشان سیاهی که در من آشکار شده است گفت: ای حضرت آدم! نماز بخوان این زمان، نماز اولی است پس حضرت نماز را به جا آوردند پس نشان سیاه از سر آن حضرت به گردنشان رسید. بعد دوباره جبرئیل آمد و گفت حال زمان نماز دوم است پس حضرتش نماز دوم را اقامه نمود. نشان سیاه به قسمت شکم آن حضرت رسید (جای ناف) و همین طور بعد از نماز سوم به زانوها و بعد از نماز چهارم به پاها و پس از خواندن نماز پنجم به کلّی نشان و خال سیاه از بین رفت آنگاه جبرئیل گفت: ای حضرت آدم! مثل فرزند تو به این نماز، مانند مثل توست به این نشان و خال سیاه، از فرزندان تو آن کسی که در هر شبانه روز نمازهای پنجگانه را بخواند از گناهانش رهایی می یابد. همانگونه که تو از این نشان و خال سیاه رهایی یافتی.[۹]
ب) نماز و حضرت نوح ـ علیه السلام ـ :
مرحوم مجلسی (رحمه الله) در بحار الانوار روایتی را از امام باقر ـ علیه السلام ـ نقل می کنند که در آن، حضرتش در مورد شریعت حضرت نوح ـ علیه السلام ـ می فرمایند: «شریعت حضرت نوح ـ علیه السلام ـ، این بود که خدا را به یگانگی و خالصانه و بدون این که شریک برای او قائل شوید بپرستید همان فطرت و سرشتی که بر آن، مردم را آفرید و خداوند، او را به نماز و امر و نهی و حلال و حرام و... فرمان داد.»[۱۰] در این روایت، آشکارا امام پنجم ـ علیه السلام ـ نماز را از دستورات مهمّی بر می شمرند که خداوند پس از مسأله توحید، آن را به پیامبرش حضرت نوح ـ علیه السلام ـ متذکّر می شود و این خود نشانگر مرتبه والایی است که این عبادت بزرگ در نزد خداوند دارد.
ج) نماز و حضرت ادریس ـ علیه السلام ـ :
از امام صادق ـ علیه السلام ـ روایتی نقل شده است که ایشان از مسجد سهله در کوفه به عنوان خانه حضرت ادریس پیامبر ـ علیه السلام ـ یاد کرده که در آن خیّاطی می کردند و نماز می خواندند. روایت در جلد ۱۱ بحارالانوار آمده است: «عن الصّادق ـ علیه السلام ـ قال: اذا دخلت الکوفه فأت مسجد السهله فصلّ فیه و اسأل اللّه حاجتک لدینک و دنیاک فانّ مسجد السهله بیت حضرت ادریس النّبی ـ علیه السلام ـ الّذی کان یخیط فیه و یصلّی فیه و من دعا اللّه فیه بما احبّ قضی له حوائجه». «هنگامی که وارد کوفه شدی پس به مسجد سهله برو و در آن نماز بخوان از خداوند حاجت دنیوی و اخروی خود را بخواه زیرا مسجد سهله خانه حضرت ادریس ـ علیه السلام ـ بوده که او در آنجا خیاطی می کرد و نماز می خواند و کسی که خدا را در آنجا بخواند، حاجت هایش برآورده می شود.»[۱۱]
د) نماز و حضرت ابراهیم ـ علیه السلام ـ :
حضرت ابراهیم ـ علیه السلام ـ که قهرمان توحید است، کعبه را به فرمان خدا ساخت. در پایان این کار بزرگ رو به درگاه الهی نمود و چنین با خداوند به راز و نیاز پرداخت: «ربّنا انی اسکنت من ذرّیّتی بوادغیر ذی زرع عند بیتک المحرّم ربّنا لیقیموا الصّلوه»[۱۲]. «پروردگارا من برخی از فرزندانم را در سرزمین بی آب و علفی در کنار خانه ای که حرم تو است ساکن ساختم تا نماز را بر پای دارند.» در این آیه حضرت ابراهیم ـ علیه السلام ـ غرض از اسکان اسماعیل و مادرش هاجر را مسأله نماز مطرح می کند و در فراز دیگری از دعاهایش می گوید: «ربّ اجعلنی مقیم الصّلوه و من ذریّتی ربّنا و تقبّل دعاء»[۱۳] پروردگارا مرا برپا کننده نماز قرار ده و همچنین نسل مرا نماز گزار قرار ده و در خواست می کند که دعایش را بپذیرد.»
هـ) نماز و حضرت اسماعیل ـ علیه السلام ـ :
قرآن در آیه ۵۴ سوره مریم پس از این که حضرت اسماعیل ـ علیه السلام ـ به عنوان پیامبر و نبی سخن می گوید و برخی از ویژگی های او را به پیامبر اکرم (صلی الله علیه و آله و سلم) گوشزد می کند به این که آن حضرت صادق الوعد (در وعده هایش صادق بوده) و پیامبری عالی مقام است می فرماید: «و کان یأمر اهله بالصّلوه و الزکاه و کان عند ربّک مرضیّاً» «و او (حضرت اسماعیل ـ علیه السلام ـ) همواره خانواده اش را به نماز و زکات فرمان می داد و همواره مورد رضایت پروردگارش بود.» و ما مشابه همین فرمان را خطاب به پیامبر اکرم (صلی الله علیه و آله و سلم) داریم: «و امر اهلک بالصّلوه و اصطبر»[۱۴] یعنی خانواده خود را به نماز دعوت کن و بر انجام نماز، شکیبا باشد.

« نتیجه بحث؛  آخرین سفارش انبیاء الهی سفارش به نماز بوده است  با توجه به آیات فراوان قرآن کریم و روایات حضرات معصومین علیهم السلام  نماز در ادیان گذشته وجود داشته است و از آیات قرآن و روایات و کتب مقدسه، این گونه فهمیده می شود که انبیاء خود و خانواده و قوم خود را سفارش به نماز این عبادت عظیم می کردند .»
________________________________________
[۱]. الجامع الاحکام القرآن /۱۱/ ۱۰۳
[۲]. نحف العقول / ۵۰۸
[۳]. قاموس کتاب مقدّس / ۸۸۷
[۴]. کتاب مقدّس (عهد جدید) / ۳۸۴
[۵]. همان مدرک / ۳۸۵
[۶]. قاموس کتاب مقدّس / ۸۸۹
[۷]. بقره / ۳۵، یعنى پس آدم از پروردگارش کلمات را فرا گرفت.
[۸]. تفسیر القمى / ۱ / ۳۷ و ۳۸
[۹]. وسایل الشیعه / ۳ / ۹ و ۱۰
[۱۰]. همان مدرک / ۱۱ / ۳۳۱
[۱۱]. بحار الانوار / ۱۱ / ۲۸۰
[۱۲]. سوره ابراهیم / ۳۷
[۱۳]. همان مدرک / ۴۰
[۱۴]. سوره شعراء / ۲۱۴.

"مقدمه: چرا بعضی ها در خواندن نماز سستی می کند علت چیست شاید یکی از علل عدم آگاهی از اهمیت این عبادت عظیم است و آن طور که باید چهره نماز و اهمیت آن را بشناسند،نسبت به آن آگاهی ندارند در این مقاله با توجه به برخی از روایات می خواهیم چهره نماز و اهمیّت آن را از لسان روایات برای شما نماز گزاران و جویندگان راه حقّ بیان کنیم."

از پیامبر بزرگ اسلام روایاتى در رابطه با نماز نقل شده است از جمله
«لیکن اکثر همک الصلاة فانها رأس الاسلام بعد الاقرار بالدین:» «1»
باید بیشترین همت و قصدت نماز باشد، زیرا نماز پس از اقرار به دین رأس اسلام است.
«الصلاة عمود الدین من ترکها فقد هدم الدین:» «2»
نماز ستون دین است، کسى که آن را ترک کند و از خواندنش امتناع ورزد مسلماً ساختمان دین را ویران کرده است.
«العهد الذى بیننا و بینهم الصلاة فمن ترکها فقد کفر:» «3»
پیمان دین‏دارى میان من و امتم نماز است، پس کسى که نماز را ترک کند تحقیقاً در گردونه کفر و ناسپاسى افتاده است.
«اذا قام العبد الى الصلاة فکان هواه و قلبه الى الله تعالى انصرف کیوم ولدته امه:» «4»
هنگامى که عبد به اقامه نماز برخاست، پس میل و رغبتش و دلش در نماز متوجه خداى تعالى بود، نماز را به پایان مى‏برد در حالى که از پاکى و طهارت و آمرزش گناه مانند روزى است که مادر او را به دنیا آورده است.
«الشیطان یرعب من بنى آدم ما حافظ على الصلوات الخمس فاذا ضیعهن تجرأ علیه و اوقعه فى العظائم:» «5»
شیطان از فرزندان آدم تا زمانى که بر نمازهاى پنج‏گانه محافظت دارند مى‏ترسد، زمانى که نمازها را ضایع کنند و از خواندن آنها امتناع ورزند بر آنان جرأت پیدا مى‏کند، و آنان را در بلاها و گناهان بزرگ مى‏اندازد.
حضرت باقر (ع) مى‏ فرماید:
«ان اول ما یحاسب به العبد الصلاة فان قبلت قبل ما سواها:» «6»
بى‏تردید اولین چیزى که عبد را به آن محاسبه مى‏کنند نماز است، در نهایت اگر پذیرفته شود دیگر اعمال هم پذیرفته خواهد شد.
در حدیث قدسى آمده:
«هذه الصلوات الخمس من صلاهن لوقتهن و حافظ علیهن لقینى یوم القیامة و له عندى عهد ادخله به الجنة و من لم یصلهن لوقتهن و لم یحافظ علیهن فذلک الى ان شئت عذبته و ان شئت غفرت له:» «7»
این است نمازهاى پنج‏گانه، کسى که آنها را در وقت معینش به جاى آورد و بر شرایط ظاهر و باطنش محافظت کند به لقاء من در قیامت نایل مى‏شود در آن‏ روز نزد من براى او پیمانى است که وى را به سبب آن پیمان وارد بهشت مى‏کنم، و کسى که آنها را در وقت لازم و معینش به جاى نیاورد، و توجهى به شرایط ظاهر و باطنش ننماید، اختیار با من است، اگر بخواهم کیفرش مى‏دهم، و اگر بخواهم او را مى‏آمرزم.
حضرت باقر (ع) در رابطه با عاشقان نماز و مشتاقان بندگى و عبادت که شرایط ظاهرى و باطنى نماز را رعایت مى‏کردند، مى‏فرماید:
امیرالمؤمنین در عراق نماز صبح را با مردم به جماعت به جاى آوردند، سپس رو به آنان کردند و به موعظه آنان برخاسته و گریستند و مردم را نیز از خوف خدا به گریه انداختند.
سپس فرمودند: به خدا سوگند اقوامى را در زمان دوستم رسول خدا مى‏شناختم که شب را به روز مى‏آوردند و روز را به شب در حالى که ژولیده موى، و غبار آلود و شکم خالى بودند، [شکمى خالى از حرام یا به سبب روزه، یا به علت کم‏خورى تا بتوانند با نشاط و قدرت به بندگى برخیزند] میان پیشانى آنان چون زانوى ورم کرده بز از کثرت سجده پینه داشت، شب را براى پروردگارشان به سجده و قیام بودند، با خداى خود مناجات داشتند و از معبودشان نجات خویش را از عذاب درخواست مى‏کردند، به خدا سوگند آنان را در این حال دیدم در حالى از این که عباداتشان پذیرفته نشود مى‏ترسیدند، و از کیفر و عذاب خدا در حالت بیم به سر مى‏بردند!! «8» صاحب کشف الاسرار مى‏گوید: در قرآن مجید هزار جاى از نماز سخن به میان آمده است، این هزار مرحله به صورت فرمان به نماز، و خبر از نماز و بیان‏ پاداش آن، و توضیح کیفر ترک آن است، چه به صورت تصریح و چه بر وجه تعریض.
بدانکه هیچ عبادت مانند نماز نیست، و هر که آن را رها کند و به جاى نیاورد دلیل بر این است که وى را اندر دل نیاز نیست و اندر جان با آفریدگار راز نیست. «9»

 آیا نماز را نیکو به جاى مى‏ آورى؟
حاتم زاهد بر عاصم بن یوسف وارد شد، عاصم به او گفت: اى حاتم آیا نماز را نیکو به جاى آورده‏اى؟ حاتم گفت آرى، عاصم گفت: چگونه نماز به جاى مى‏آورى؟ گفت: هنگامى که وقت نماز نزدیک مى‏شود وضوى جامع و کامل مى‏گیرم، سپس در مکانى که باید نماز بگزارم راست و مستقیم مى‏ایستم، تا همه اعضایم آرام بگیرد، کعبه را میان دو دیده مشاهده مى‏کنم، و مقام را روبروى سینه‏ام، و خدا را بر فراز خود مى‏بینم، خدائى که آنچه در قلب من است مى‏داند، قدمم بر صراط؟، و بهشت در طرف راست و دوزخ در طرف چپم و ملک الموت پشت سرم!
گمان مى‏کنم که این آخرین نماز من است، سپس به نیکى تکبیر مى‏گویم و با فکر و اندیشه و تأمل و دقت به قرائت حمد و سوره مى‏پردازم، و با فروتنى و تواضع رکوع مى‏کنم، و با تضرع و خاکسارى سجده به جاى مى‏آورم آنگاه مى‏نشینم و بر پایه امید به حق تشهد مى‏خوانم، سپس بر اساس سنت پیامبر سلام مى‏گویم آنگاه میان خوف و رجا از جاى بر مى‏خیزم و بر صبر و استقامت در بندگى توجه مى‏کنم و در حفظ آن مى‏کوشم.
عاصم گفت: این است نماز تو گفت: آرى سى سال است اینگونه به نماز قیام دارم، عاصم گریست و گفت: من تا کنون به این صورت نماز نخوانده‏ام! «10»

"از مجموعه روایات می توان نتیجه گرفت که اساس دین بندگی خداوند است و از بین عبادت به نماز اهمیت ویژه ای داده شده که محافظت از آن باعث سعادت دنیا و آخرت انسان می شود و سهل انگاری نسبت به آن شقاوت و عذاب دنیوی و اخروی را به دنبال دارد ، سفارش می شود که چهره نماز را برای خود و فرزندانمان طبق روایات و آیات الهی توصیف کنیم و با مطالعه روایت نمازی اهمیّت مسئله نماز برای خودمان و فرزندانما ن روشن  می شود ، و وقتی اهمیت نماز روشن شود دیگر در انجام این عبادت سستی نمی کنند و این نماز سعادت دنیا و آخرت انسان مومن را تضمین می کند خداوند به همه ما توفیق نمازی با حضور قلب عنایت کند انشاءالله."

پی نوشت ها:
______________________________
(1)- بحار 77 ص 127.
(2)- کشف الاسرار ج 1 ص 47.
(3)- کشف الاسرار ج 1 ص 47.
(4)- بحار 84 ص 261.
(5)- بحار ج 82 ص 202.
(6)- بحار ج 83 ص 25.
(7)- کلمة الله 263 به نقل از فروع کافى.
(8)- کافى ج 2 ص 236.
(9)- کشف الاسرار میبدى ج 1 ص 47.
(10)- روح البیان ج 1 ص 60.

کتاب : تفسیر حکیم جلد یک
نوشته : حضرت آیت الله حسین انصاریان