ادعیه حین وضو
 
دعاهایى که موقع وضو گرفتن مستحب است‏
 

مسأله 264- کسى که وضو مى‏گیرد مستحب است موقعى که نگاهش به آب مى‏افتد
بگوید: «بِسْمِ اللَّهِ وَ بِاللَّهِ وَ الْحَمْدُ لِلَّهِ الَّذِی جَعَلَ الْماءَ طَهُوراً وَ لَمْ یَجْعَلْهُ نَجِساً»
و موقعى که پیش از وضو دست خود را مى‏شوید
بگوید: «اللَّهُمَّ اجْعَلْنی مِنَ التَّوّابِینَ وَ اجْعَلْنِی مِنَ الْمُتَطَهِّرینَ»
و در وقت مضمضه کردن یعنى آب در دهان گرداندن
 بگوید: «اللَّهُمَّ لَقِّنی حُجَّتی یَوْمَ أَلْقاک وَ أَطْلِقْ لِسانی بِذِکْرِکَ»
و در وقت استنشاق یعنى آب در بینى کردن
بگوید: «اللَّهُمَّ لا تُحَرِّمْ عَلَىَّ ریحَ الْجَنَّةِ وَ اجْعَلْنِی مِمَّنْ یَشَمُّ رِیحَهَا وَ رَوْحَهَا وَ طِیبَها»
و موقع شستن رو
بگوید: «اللَّهُمَّ بَیِّضْ وَجْهِی یَوْمَ تَسْوَدُّ فِیهِ الْوُجُوهُ وَ لا تُسَوِّدْ وَجْهِی یَوْمَ تَبْیَضُّ فِیهِ الْوُجُوهُ»
و در وقت شستن دست راست
بخواند: «اللَّهُمَّ أعْطِنی کِتابی بِیَمِینی وَ الْخُلْدَ فی الْجِنَانِ بِیَساری وَ حاسِبْنی حِسَاباً یَسِیراً»
و موقع شستن دست چپ
بگوید: «اللَّهُمَّ لا تُعْطِنِی کِتابِی بِشِمِالی وَ لا مِنْ وَراءِ ظَهْرِی وَ لا تَجْعَلْهَا مَغْلُولَةً الى‏ عُنُقی وَ اعُوذ بِکَ مِنْ مُقَطَّعاتِ النّیرانِ»
 و موقعى که سر را مسح مى‏کند
بگوید: «اللَّهُمَّ غَشِّنی بِرَحْمَتِکَ وَ بَرَکاتِکَ وَ عَفْوِکَ»
و در وقت مسح پا
بخواند: «اللَّهُمَّ ثَبِّتْنِی عَلَى الصِّراطِ یَوْمَ تَزِلُّ فِیهِ الاقْدامُ وَ اجْعَلْ سَعْیی فی ما یُرْضِیکَ عَنّی یَا ذَا الْجَلالِ وَ الْاکْرَامِ».
 

** توضیح المسائل امام خمینی

چیزهایى که براى آنها باید وضو گرفت 
براى شش چیز وضو گرفتن واجب است :
اول : براى نمازهاى واجب غیر از نماز میت .  
یادآورى 1- اگر پیش از وقت نماز به قصد اینکه با طهارت باشد وضو بگیرد و یا غسل کند صحیح است .
توضیح المسائل ، مساله 320
2- س : اگر قبل از وقت نماز براى آن وضو بگیرد،وضوى او صحیح است یا خیر؟ و در صورتى که صحیح باشد، آیا بین اینکه وقت نماز نزدیک باشد یا نه ، فرقى هست یا خیر؟
ج : وضویش صحیح است و وضو قبل از وقت و بعد از وقت مستحب است .
توضیح المسائل ، مساله 321
دوم : براى قضاى سجده و تشهد فراموش شده ،اگر بین آنها و نماز حدثى ازاو سرزده باشد؛مثلا بول کرده باشد.
توضیح الف ) حدث به چیزى گفته مى شود که اگر براى انسان پیش آید براى نمازش بایستى وضو گرفته و یا غسل نماید، که اگر حدث اصغر باشد براى نماز وضو مى گیرد و اگر حدث اکبر باشد بایستى براى نمازش غسل کند؛ حدث اصغر آن است که سبب مى شودانسان براى نمازش وضو بگیرد؛ مانند بول کردن و... و حدث اکبر آن است که موجب غسل مى گردد؛ مانند جنابت و...
ب ) اگر انسان سجده و یا تشهدى را در نماز فراموش کند، دو صورت دارد: یا شک دارد که به جا آورده یا نه و یایقین دارد که انجام نداده است ،اگر صورت شک باشد یا در محل است یا از محل گذشته ، اگر شک کند و در محل باشد، بایستى به جا آورد و اما اگر شک کند و ازمحل آن گذشته باشد به شک خود اعتنایى نمى کند و اما اگر یقین داشته باشد که به جا نیاورده ، چه در محل باشد و چه ازمحل گذشته باشد، بایستى برگردد و انجام دهد؛ مگر اینکه وارد رکن بعدى شده باشد؛ مثل اینکه وارد رکوع رکعت بعد شده باشد، که اگر وارد رکوع شده و یا بعد از آن یقین پیدا کند، در اینجا حق برگشتن ندارد و باید بعد از سلام نماز آن سجده یا تشهد را قضا نموده و بعد از آن هم دو سجده سهو بنماید.
از مواردى که وضو گرفتن واجب است ، جایى است که سجده و یا تشهدى را فراموش کرده و بعد از نماز هم از قضا کردن آن غفلت کرده و سپس ‍ وضوى او باطل شده و حدثى هم که وضوى او را باطل کرده حدث اصغر بوده که در این صورت وقتى یادش آمد، بایستى وضو گرفته و رو به قبله نشسته و یک سجده یا تشهد را قضا نموده و بعد از آن دو سجده سهو هم به جا آورد.
سوم : براى طواف واجب خانه کعبه ؛  
چهارم : اگر نذر کرده یا عهد کرده یا قسم خورده باشد که وضو بگیرد؛
پنجم : اگر نذر کرده باشد که جایى از بدن خود را به خط قرآن برساند؛
ششم :  
براى آب کشیدن قرآنى که نجس شده یا بیرون آوردن آن از مستراح ومانند آن درصورتى که مجبور باشد دست یاجاى دیگر بدن خود را به خط قرآن برساند، ولى اگرمعطل شدن به مقدار وضو بى احترامى به قرآن باشد، باید بدون اینکه وضوبگیرد، قرآن را از مستراح و مانند آن بیرون آورد، یا اگر نجس شده آن را آب بکشد و تا ممکن است از زدن دست به خط قرآن خوددارى کند و اما اگرورق قرآن یاچیزى که احترام آن لازم است ، مثل کاغذى که اسم خدا یا پیغمبر یاامام بر آن نوشته شده و یاربت حضرت سیدالشهدا -علیه السلام در مستراح افتاده و بیرون آوردن آن - حتى با خرج کردن مبلغى امکان نداشته باشد، باید به آن مستراح نروند تا یقین کنند که آنها به کلى از بین رفته اند.
=یادآورى 1) رساندن جایى از بدن ، بدون طهارت (وضو، غسل یا تیمم ) به خط قرآن یا اسم خداوند متعال ، به هر زبانى نوشته شده باشد، حرام است و همچنین مس نام مبارک پیامبر و امام و حضرت زهرا -علیهم السلام اگر هتک و بى احترامى باشد، حرام است .
توضیح المسائل ، مساله 317، 319
2) در مورد آنچه که در یادآورى اول گفتیم فرقى نیست که آنچه مس ‍ مى شود جاز اسامى مقدس ج در قرآن باشد یا در جاى دیگرمانند بدن ، روزنامه ، الله جبه صورت ج طلا، و یا آرم جمهورى اسلامى و....
عروة الوثقى ، فى غایات الوضوء، مساله 8.
3) در کلماتى که بین قرآن و چیزهاى دیگر مشترکند، ملاک قصد نویسنده است .
عروة الوثقى ، فى غایات الوضوء، مساله 9
4) اگر روى چیزى که مس آن بدون طهارت حرام است ، شیشه یا پلاستیک بکشند، مس آن اشکال ندارد.
عروة الوثقى ، فى غایات الوضوء، مساله 12
5) مس غیر از خطوط قرآن ، مانند حاشیه و جلد آن براى کسى که طهارت (وضو، غسل یا تیمم ) ندارد، حرام نیست ، اگر چه کراهت دارد و نه تنها مس ‍ حاشیه کراهت دارد، بلکه همراه داشتن آن هم بدون طهارت مکروه است و همچنین مس ترجمه قرآن به هر زبانى باشد، اشکالى ندارد به شرطى که اسمى از اسامى خداوند در آن نباشد؛ چون مس اسم خداوند متعال به هر زبانى که باشد، بدون طهارت حرام است .
عروة الوثقى ، فى غایات الوضوء، مساله 16، 17
6) جلوگیرى بچه و دیوانه از مس خط قرآن واجب نیست ، ولى اگر مس ‍ نمودن آنان بى احترامى به قرآن باشد، باید از کار آنان جلوگیرى کنند.
توضیح المسائل ، مساله 318
7) به مسائل 301 303 304 305 توضیح المسائل مراجعه شود.
8) اگر یقین دارد که شروع به وضو گرفتن کرده است ، ولى نمى داند که آیا آن را تمام کرده است یا نه ، بایستى دوباره وضو بگیرد.
عروة الوثقى ، فى شرائط الوضوء مساله 49

بعضى از وضوهاى مستحبى 
1- براى نماز میت ؛
2- براى زیارت اهل قبور؛
3- براى رفتن به مسجد؛
4- براى رفتن به حرم امامان -علیهم السلام ؛
5- براى همراه داشتن قرآن ؛
6- براى خواندن و نوشتن قرآن ؛
7- براى مس حاشیه قرآن ؛
8- براى خوابیدن ؛
9- براى دعا و طلب حاجت از خداوند متعال ؛
10- براى سجده شکر.
11- شب عروسى براى عروس و داماد؛
12- براى آمیزش شوهر با زن در حال حاملگى ؛
13- براى زن حائض مستحب است در اوقات نماز وضو گرفته و در جایگاهش به اندازه نماز خواندن بنشیند و مشغول ذکر و دعا وقرآن شود؛
14- براى کسى که وضو دارد، مستحب است دوباره وضو بگیرد؛
15- براى شخص جنب اگر مى خواهد چیزى بخورد.
عروة الوثقى ، فى وضوئات المستحبة ، مساله 2 و توضیح المسائل ، مساله 323

1) اگر جبیره تمام اعضاى وضو را گرفته باشد، باید تیمم نمود؛ ولى در عروة الوثقى مى فرمایند: اگر بیشتر اعضاى وضو را هم گرفته باشد، باز هم بایستى تیمم نماید، مثل اینکه جبیره تمام صورت و دستهاى او را گرفته و فقط سر و پاهاى او سالم باشد.
عروة الوثقى ، احکام جبائر، مساله 2
2) هرگاه یکى از اعضاى وضو نجس باشد و امکان تطهیر آن هم نباشد،در اینجا حکم جبیره بر او صادق نیست و فقط بایستى تیمم نماید (البته باید توجه داشت این غیر از جایى است که عین نجاست چسبیده و کندن آن امکان ندارد که در مواردى که باید وضوى جبیره گرفت ، حکم آن را بیان کردیم ).
عروة الوثقى ، احکام جبائر، مساله 23
3) اگر زخم یا شکستگى در غیر مواضع وضو باشد، ولى استعمال آب براى آن ضرر داشته باشد، بایستى تیمم نماید.
تحریر الوسیله ، ج 1، ص 35 مساله 7
4) اگر به خاطر چشم درد و ضرر داشتن آب براى او حتى شستن اطراف چشم هم امکان نداشته باشد، بایستى فقط تیمم نماید.
تحریرالوسیله ، ج 1 ص 35 مساله 88

1- مسواک کردن ولو با انگشت باشد و بهتر مسواک کردن با چوب اراک است ؛
2- شستن دستها تا بند دست ؛ عروة الوثقى ، فى شرائطالوضوء، مساله 13
3- مضمضه کردن (آب در دهان گرداندن ) و استنشاق نمودن (آب در بینى کردن ) هر کدام سه مرتبه ؛
4- برداشتن آب با دست راست ، هر چند که براى شستن دست راست ، بعد از برداشتن آب با دست راست آن را به داخل کف دست چپ مى ریزد و دست راست را شستشو مى دهد؛
5- ریختن آب وضو از بالاى صورت و دستها؛
6- مردها آب شستن اول را در دستها از پشت دستها و آب شستن دوم را از داخل دستها بریزند،به خلاف زنها؛
7- دست کشیدن براى رساندن آب به اعضاى وضو، ولو بدون دست کشیدن هم آب برسد؛
8- خواندن سوره قدر در حال وضو؛
9- خواندن ((آیة الکرسى )) بعد از وضو؛
10- خواندن دعاهاى وارد شده از ائمه -علیهم السلام در هنگام وضو،که در مساله 264 توضیح المسائل بیان شده است .
عروة الوثقى ، مستحبات وضو.

در بحث وضوى جبیره این مباحث قابل بررسى است :
1- جبیره چیست ؟
2- موارد وضوى جبیره ؛
3- دستور وضوى جبیره ؛
4- مواردى که علاوه بر وضوى جبیره ،تیمم هم لازم است ؛
5- مواردى که فقط بایستى تیمم کرد؛
6- مواردى که باید وضو گرفته و بهتر است تیمم هم بکند؛
7- مواردى که باید تیمم کرده و بهتر است وضو هم بگیرد؛
8- تذکرات .
جبیره چیست ؟ 
چیزى که با آن زخم و شکسته را مى بندند و دوایى که روى زخم و مانند آن مى گذارند ((جبیره )) نامیده مى شود. توضیح المسائل ، قبل از مساله 324
موارد وضوى جبیره 
1- جایى که در یکى از اعضاى وضو زخم باشد،چه زخمهایى که علت درونى دارند، مانند دملها (قروح ) و چه زخمهایى که لت بیرونى دارند، مانند بریدگیها (جروح )؛
2- در صورتى که در یکى از اعضاى وضو شکستگى باشد؛
3- کسى که به خاطر چشم درد روى چشم را بسته و رساندن آب هم به چشمش ضرردارد.
توضیح المسائل ، مساله 342
4- در صورتى که آب براى بخشى از اعضاى وضویش (غیر از سه علت گذشته ) ضررداشته باشد،
مثل اینکه دستش از بند دست تا سرانگشتان رماتیسم دارد و پزشک گفته است که آب براى او ضرر دارد واما اگر آب براى تمام یک عضو ضرر داشته باشد،وظیفه تیمم است ؛ البته مى شود صورت سوم را هم یکى از مصادیق قسم چهارم دانست .
تحریرالوسیله ، ج 1، ص 53،مساله 7
5- در مواردى که به اعضاى وضو یا غسل چیزى چسبیده باشد که برداشتن آن ممکن نبوده و یا به قدرى مشقت دارد که نمى شود آن را تحمل کرد.
توضیح المسائل ، مساله 338
6- در جایى که در یکى از اعضاى وضو نجاستى چسبیده باشد که جدا کردن و تطهیر آن امکان نداشته باشد (مانند مساله 101 توضیح المسائل ).
عروة الوثقى ، احکام جبائر، مساله 23
دستور وضوى جبیره 
قبل از بیان دستور وضوى جبیره یادآورى این نکته لازم است که در مواردى که وضو گرفتن براى شخص ، ضرر نداشته باشد،بایستى طبق معمول وضو بگیرد؛ولو به برداشتن جبیره باشد. و یا اگر امکان برداشتن نیست ، ولى به فرو بردن در آب مى توان آب را به پوست بدن رساند، بایستى این کار را بکند، البته به شرطى که عضو یا جبیره نجس نباشد.
توضیح المسائل ، مساله ،324، 327 عروة الوثقى ، احکام جبائر.
واما در مواردى که وظیفه گرفتن وضوى جبیره است ، دستور وضوى جبیره این است که جبیره یا در محل شستن است و یا در محل مسح کردن که احکام هر کدام ذیلا بیان مى گردد.

1- کمک گرفتن در وضو، البته در غیر شستن و مسح کردنها و غیر حال ضرورت ،مثل آب ریختن دیگرى در کف دست وضو گیرنده ؛
2- وضو گرفتن در مکان استنجا؛
3- وضو گرفتن با آبى که به وسیله گرماى خورشید گرم شده باشد؛
و اما خشک کردن آب وضو را هم عده اى مکروه مى دانند، ولى حضرت امام مکروه نمى داند.
عروة الوثقى ، مکروهات وضو.