سجود 
مستحب است که قبل از سجود، تکبیر بگوید: در حال قیام و چون به سجود رود، نخست دو کف دست بر زمین نهد، سپس زانوها و زن به عکس این کند و باید که انگشتان هر دو دست را به جانب قبله قرار دهد و ازهم نگشاید و هیچیک از دستها را به پهلو نچسباند و زانوها را از هم دو دارد واز پیشانى ، مقدار یکدرهم یا بیشتر به سجده گاه برساند (نه کمتر) و بر خاک یکدرهم یا بیشتر به سجده گاه سنگ و امثال آن از چیزهایى که سجود بر آن جائز است و بهتر آنکه بر خاک مزار ائمه معصومین علیهم السلام باشد، به خصوص تربت کربلا و اگر اعضاء سجود را، همه را برهنه کند و بر خاک رساند، افضل است .
و قبل از تسبیح بگوید: رب لک سجدت پروردگار من از بهر تو سجده کردم و بک امنت و به تو ایمان آوردم و لک اسلمت و تو را فرمان بردم و علیک توکلت و کار خود به تو واگذاشتم وانت ربى و توئى پروردگار من . سجد وجهى سجود کرد روى من للذى خلقه مر آن کسى را، که آفریده است او را به دانائى و توانائى و شق سمعه و بصره و برگشود گوش و چشم او را به شنوائى و بینائى ، و الحمدلله رب العالمین وهمه ستایش ها و ثناها بر خداى راست که پروردگار جهانیان است . تبارک الله احسن الخالقین بزرگ و برتر و دائم و ثابت خداى ، که بهترین آفرینندگان است :

ز ابر افکند قطره اى سوى یم

ز صلب آورد نطفه اى در شکم

از آن قطره لؤ لوى لالا کند

وزین صورتى سرو بالا کند

 


سبحان ربى الاعلى منزه و مقدس مى خوانم و پاک و پاکیزه مى دانم ، پروردگار برتر و فراتر خود را، از هرچه جناب متعال او را نسزد و عزت جلال او را نشوید و بحمده در حالتى که مشغول ستایش و نیایش اویم که توفیق بخشیده است مرا که تنزیه و تقدیس او بجاى آرم .

حد این سر نیست او را سجده کردن ، لاجرم

سر به زیر افکنده ام بیچاره من از شرم دوست

و تا ملال حاصل نشده مکرر تسبیح گوید، مگر امام که بر سه نوبت اقتصار مى کند.
امام جعفر صادق (ع ) فرمود: به خدا که زیان نکرد، هر که حقیقت ، سجود را چنانکه باید به فعل آورد، گرچه در همه عمر به یک نوبت باشد و ظفر نیافت آنکه فریب داد نفس خود را در مثل این حال ، غافل و بى خبر از آنچه حق تعالى مهیا کرده است از بهر سجود کنندگان از خیر دنیا و سعادت آخرت و دور نگشت از خداى هرگز هر که در سجود، نیکو نزدیک شد به خداى عزوجل و نزدیک نگردد به او هرگز هر که نیک بجاى نیارد ادب سجود را و نگاه ندارد حرمت آن را و دل به غیر حق تعالى دهد در سجود. در اینصورت عبادت چنین کسى چگونه خواهد بود؟
پس سجود کن ، سجود آن کس که بس به پستى گراید و بسیار فروتنى نماید آفریدگار را عزوجل و خود را خوار و ذلیل او گرداند و داند که از خاکى آفریده شده که همه بر آن پاى مى نهند و از نطفه اى پدید آمده که همه آن را پلید مى شمرند.
در حدیث نبوى وارد شده است که نزدیکتر وقتى که بنده را به خداست ، حالت و فرصت سجود است ، که حق تعالى درباره آن فرمود: و اسجد و اقترب ، به سجد درآى و نزدیک آى و از امثال این اخبار و غیر آن ، مستفاد مى شود که بهترین افعال نماز، سجود است بنابراین ، به درازا کشاندن و فرو ماندن در آن ، به اخلاص و آگاهى و با شوق و ذوق ، بس ‍ نیکوست .
بزرگى گوید: رکوع دعوى بندگى است و سجدتین دو گواه است بر آن .
دیگرى گفت : به قدر نیستى تو؛ هستى حق تو را جلوه گر گردد، ننگرى که در رکوع سبحان ربى العظیم گویى و در سجود سبحان ربى الاعلى اگر تو نباشى او باشد و بس . تعالى و تقدس ،

از هستى خویش ، تا تو غافل نشوى

هرگز به مراد خویش ، واصل نشوى

از بحر ظهور، تا به ساحل نشوى

در مذهب اهل عشق ، کامل نشوى

و در این معنى مترجم گوید:

پاى بر سر خود نه ، دوست را، در آغوش آر

تا به کعبه وصلش ، دورى تو یک گام است

و مستحب است که چون سر از سجود بردارد بر ران چپ نشیند و پشت قدم پاى راست ، بر شکم قدم پاى چپ بگذارد و در خاطر بگذراند که : بار خدایا حق را برانگیزان و باطل را تباه گردان .
و چون قرار گیرد تکبیر گوید و استغفار کند و افضل آن است که بگوید: اللهم اغفر لى بار خدایا مرا بیامرز و ارحمنى و مرا رحمت کن و اجبرنى و شکستگى هاى مرا درستى ده و نقصانهاى مرا تلافى فرماى واهدنى و مرا راه بنماى انى لما انزلت الى من خیر فقیر همانا من ، بر آنچه که فرو فرستاده اى برایم از نیکیها سخت نیازمندم .
و اگر اقتصار بر استغفار کند و گوید: استغفرالله ربى و اتوب الیه آمرزش ‍ مطلبم از پروردگار خود و به سوى او باز مى گردم نیز کافى است .
بعد از آن تکبیر دیگر گوید از براى سجود دوم در حال جلوس و پس از سر برداشتن از سجده نیز، تکبیر گوید و اندکى درنگ کند.
امیرالمؤمنین (علیه السلام ) را از تاءویل سجدتین پرسیدند، فرمودن سجده اولى که سر بر زمین نهد، اشارت است به آنکه از خاک افریده شده است و سر که برمیدارد، کنایت است به اینکه از زمین برآمده است و سجده ثانیه ، تلویح به این است که باز به زمین باز گردد، و به خاک شود و باز که سر برمى دارد رمزى است که به این که بار دیگر از خاک برآید و برانگیخته گردد در روز رستاخیز.
منها خلقناکم و فیها نعیدکم و منها نخرجکم تارة اخرى ، سوره طه آیه 55 و چون سر از سجده برداشت در همان هنگام که برمى خیزد بگوید:
اللهم ربى بار خدایا، اى پروردگار من بحولک با دگرگونه گرداندنت و قوتک و نیرو رساندنت ، اوقم برمى خیزم ، و اقعد و مى نشینم .
و اگر خواهد نیز بگوید: و ارکع و اسجد و رکوع و سجود مى کنم :

راه او را به او توان پیمود

بار او را، به او توان برداشت




برچسب ها : آداب و احکام نماز