وقت مشترک نماز مغرب و عشا 
ما بین وقت مخصوص نماز مغرب و وقت مخصوص نماز عشا وقت مشترک نماز مغرب و عشا است که اگر کسى در این وقت اشتباها نماز عشا را پیش از نماز مغرب بخواند و بعد از نماز ملتفت شود نمازش صحیح است و باید نماز مغرب را بعد از آن به جا آورد.
توضیح المسائل ، مساله 736

مواردی که سجده سهو واجب می شود عبارت است از:

1. در بین نماز سهواً حرف بزند.

2. یک سجده را فراموش کند و پس از وارد شدن به رکوع رکعت بعد، یادش بیاید.

3. در نماز چهار رکعتی در حالت نشسته، شک بین چهار و پنج نماید و یا در حالت ایستاده شک بین پنج و شش نماید.

در دو مورد هم بنا بر احتیاط واجب سجدهء سهو لازم است:

1. سلام بیجا سهواً (مثلاً پس از رکعت اول)

2. تشهد را فراموش کند. ( که پس از قضای تشهد باید دو سجده سهو بجا آورد).

" برگرفته از کتاب صد و یک پرسش و پاسخ دربارهء نمـاز

طریقه انجام دادن سجده سهو بدین صورت است:

باید بعد از اتمام نماز، به سجده رود

و بگوید: « بِسمِ اللهِ وَ بِاللهِ اَللّهُمَ صَلِّ عَلی مُحَمَّــدٍ وَ آلِ مُحمَّـد »

و بهتر است بگوید:« بِسمِ اللهِ وَ بِاللهِ السَلامُ عَلیکِ اَیّهَا النَبیِ وَ رَحمَهِ اللهِ وَ بَـرَکاتهِ »

و بعد بنشیند و دوباره به سجده رود و یکی از ذکر های بالا را بگوید. سپس بنشیند و تشهّد و سلام را به جــا آورد. نکتـه ای که بایـد توجه شود، ایـن است که سجــده سهو، تکبیره الاحـرام نـدارد.

"برگرفته از کتاب یکصد پرسش و پاسخ دربارهء نمـاز

شک هایی که نماز را با طل می کند را نام ببرید:

1. شک در تعداد رکعات نمازهای دو رکعتی؛

2. شک در تعداد رکعات نماز مغرب؛

3. شک بین یک و بیشتر از یک؛

4. شک بین دو و بیشتر از آن قبل از تمام شدن دو سجده؛

5. نداند که چند رکعت خوانده است؛

6. شک بین دو و پنج، سه و شش و چهار و شش نیز نماز را باطل می کند.

" برگفته از کتاب یکصد پرسش و پاسخ دربارهء نماز

وظیفهء کثیر الشک چیست؟

الف) اگر شک در رکعات نماز دارد؛ چنانچه طرف بیشتر شک، نماز را باطل نمی کند، بنا را بر بیشتر می گذارد؛ مثلاً در شک بین سه و چهار بنا را بر چهار می گذارد. ولی چنان چه طرف بیشتر نماز را باطل می کند، بنا را بر کمتر می گذارد؛ مثلاً در شک بین چهار و پنج، بنا را بر چهار می گذارد.

ب) اگر شک در اجزای نماز است، چنانچه انجام آن نماز را باطل نمی کند، باید بنا بگذارد که آن را به جا آورده است، مثلاً شک کند یک سجده به جا آورده یا دو سجده، بنا می گذارد بر انجام دو سجده؛ ولی چنانچه انجام آن، نماز را باطل می کند باید بنا را بر آن بگذارد که انجام نداده است؛ مثلاً شک کند یک رکوع به جا آورده یا دو تا، بنا می گذارد بر انجام یک رکوع.

"برگرفته از کتاب یکصد پرسش و پاسخ دربارهء نماز"

احکام نماز، شکیات نماز ص 130

  شرط اول: آن که سفر او کمتر از هشت فرسخ شرعی  نباشد.

کسی که رفتن و برگشتن او هشت فرسخ است اگر رفتن او کمتر از چهار فرسخ نباشد باید نماز را شکسته بخواند بنابر این اگر رفتن سه فرسخ و برگشتن پنج فرسخ باشد باید نماز را تمام کند.

اگر رفتن و برگشتن هشت فرسخ باشد باید نماز را شکسته بخواند چه همان روز و شب بخواهد برگردد یا غیر آن روز و شب .

اگر سفر، مختصری از هشت فرسخ کمتر باشد یا انسان نداند که سفر او هشت فرسخ است یا نه، نباید نماز را شکسته بخواند و چنانچه شک کند که سفر او هشت فرسخ است یا نه، در صورتی که تحقیق کردن برایش مشقت دارد باید نمازش را تمام بخواند و اگر مشقت ندارد بنابر احتیاط واجب باید تحقیق کند که اگر دو عادل بگویند، یا بین مردم  معروف باشد که سفر او هشت فرسخ است نماز را شکسته بخواند.

اگر یک عادل خبر دهد که سفر انسان هشت فرسخ است بنابر احتیاط واجب باید نماز را، هم شکسته بخواند و هم تمام

بخواند و روزه بگیرد و قضای آن را هم بجا آورد.

کسی که یقین دارد سفر او هشت فرسخ است اگر نماز را شکسته بخواند و بعد بفهمد که هشت فرسخ نبوده باید آن را چهار رکعتی بجا آورد و اگر وقت گذشته، قضا نماید.

کسی که یقین دارد سفرش هشت فرسخ نیست یا شک دارد که هشت فرسخ هست یا نه، چنانچه در بین راه بفهمد که سفر او هشت فرسخ بوده اگر چه کمی از راه باقی باشد باید نماز را شکسته بخواند، و اگر بعد از تمام خواندن نماز فهمید سفرش هشت فرسخ بوده بنابر اقوی باید نماز را دوباره شکسته اعاده نماید. و در صورتی که وقت گذشته باشد باید بنابر احتیاط واجب نماز را دوباره قضا نماید.

اگر بین دو محلی که فاصله آنها کمتر از چهار فرسخ است چند مرتبه رفت و آمد کند اگر چه روی هم رفته هشت فرسخ شود باید نماز را تمام بخواند.

اگر محلی دو راه داشته باشد یک راه آن کمتر از هشت فرسخ و راه دیگر آن هشت فرسخ یا بیشتر باشد چنانچه انسان از راهی که هشت فرسخ است به آنجا برود باید نماز را شکسته بخواند و اگر از راهی که هشت فرسخ نیست، برود باید تمام بخواند.

اگر شهر دیوار دارد باید ابتدای هشت فرسخ را از دیوار شهر حساب کند، و اگر دیوار ندارد باید از خانه های آخر شهر حساب نماید.

اگر سجده یا تشهد را چند دفعه فراموش کند مثلا یک سجده از رکعت اول و یک سجده از رکعت دوم فراموش نماید باید بعد از نماز قضای هر دو را با سجده های سهوی که برای آنها لازم است بجا آورد و لازم نیست معین کند که قضای کدام یک از آنها است .

اگر یک سجده و تشهد را فراموش کند احتیاط واجب آن است که هر کدام را اول فراموش کرده، اول قضا نماید و اگر نداند کدام اول فراموش شده باید احتیاطا یک سجده و تشهد و بعد یک سجده دیگر بجا آورد یا یک تشهد و یک سجده و بعد یک تشهد دیگر بجا آورد تا یقین کند سجده و تشهد را به ترتیبی که فراموش کرده قضا نموده است .

اگر به خیال این که اول سجده را فراموش کرده اول قضای آن را بجا آورد و بعد از خواندن تشهد یادش بیاید که اول تشهد را

فراموش کرده احتیاط واجب آن است که دوباره سجده را قضا نماید و نیز اگر به خیال این که اول تشهد را فراموش کرده اول

قضای آن را بجا آورد و بعد از سجده یادش بیاید که اول سجده را فراموش کرده بنابر احتیاط واجب باید دوباره تشهد را بخواند.

اگر بین سلام نماز و قضای سجده یا تشهد کاری کند که اگر عمدا یا سهوا در نماز اتفاق بیافتد نماز باطل می شود مثلا پشت به قبله نماید باید قضای سجده و تشهد را بجا آورد و نمازش صحیح است .

اگر بعد از سلام نماز یادش بیاید که یک سجده از رکعت آخر را فراموش کرده باید قضای سجده ای را که فراموش کرده

بجا آورد و بعد از آن دو سجده سهو بجا آورد چه کاری که نماز را باطل می کند کرده باشد یا نه و اگر تشهد رکعت آخر را

فراموش کرده باشد باید قضای تشهد را بجا آورد و بعد از آن دو سجده سهو بجا آورد.

اگر بین سلام نماز و قضای سجده یا تشهد کاری کند که برای آن سجده سهو واجب می شود مثل آن که سهوا حرف بزند باید سجده یا تشهد را قضا کند.

اگر نداند که سجده را فراموش کرده یا تشهد را، به احتیاط واجب باید هر دو را قضا نماید و هر کدام را اول بجا آورد اشکال ندارد و باید یک بار سجده سهو نیز بجا آورد.

اگر شک دارد که سجده یا تشهد را فراموش کرده یا نه واجب نیست قضا نماید.

اگر بداند سجده یا تشهد را فراموش کرده و شک کند که پیش از رکوع رکعت بعد بجا آورده یا نه، احتیاط واجب آن است که آن را قضا نماید.

کسی که باید سجده یا تشهد را قضا نماید اگر برای کار دیگری هم سجده سهو بر او واجب شود باید بعد از نماز، سجده

یا تشهد را قضا نماید بعد سجده سهو را بجا آورد.

اگر شک دارد که بعد از نماز قضای سجده یا تشهد فراموش شده را بجا آورده یا نه چنانچه وقت نماز نگذشته باید سجده یا

تشهد را قضا نماید و اگر وقت نماز هم گذشته بنابر احتیاط واجب باید سجده یا تشهد را قضا نماید.

نحوه انجام سجده سهو:

دستور سجده سهو این است که بعد از سلام نماز فورا نیت سجده سهو کند و پیشانی را به چیزی که سجده بر آن صحیح است بگذارد و بگوید:  " بسم الله و بالله و صلی الله علی محمد و آله " یا "بسم الله و بالله اللهم صلی علی محمد و آل محمد "

ولی بهتر است بگوید "بسم الله و بالله السلام علیک ایها النبی و رحمة الله و برکاته " بعد باید بنشیند و دوباره به سجده رود و یکی از ذکرهایی را که گفته شد بگوید و بنشیند و بعد از خواندن تشهد سلام دهد.

شکهایی که نباید به آنها اعتنا کرد، عبارتند از:

 1. شک بعد از محل، 2. شک پس از سلام، 3. شک بعد از وقت نماز، 4. شک کثیر الشک، 5.شک امام و ماموم در نماز جماعت، 6.شک در نمازهای مستحبی.

     "برگرفته از کتاب یکصد پرسش و پاسخ دربارهء نماز"

چرا در نماز جماعت حمد و سوره خوانده نمی شود؟

مسافر باید نماز ظهر و عصر و عشا را با هشت‏ شرط شکسته بجا آورد، یعنى دو رکعت بخواند: شرط اول: آنکه سفر او کمتر از هشت فرسخ شرعى نباشد.

١٢٧٢ کسى که رفتن و برگشتن او هشت فرسخ است اگر رفتن او کمتر از چهار فرسخ نباشد باید نماز را شکسته بخواند بنابر این اگر رفتن سه فرسخ و برگشتن پنج فرسخ باشد باید نماز را تمام کند.

١٢٧٣ اگر رفتن و برگشتن هشت فرسخ باشد باید نماز را شکسته بخواند چه همان روز و شب بخواهد برگردد یا غیر آن روز و شب.

١٢٧٤ اگر سفر، مختصرى از هشت فرسخ کمتر باشد یا انسان نداند که سفر او هشت فرسخ است‏یا نه، نباید نماز را شکسته بخواند و چنانچه شک کند که سفر او هشت فرسخ است‏یا نه، در صورتى که تحقیق کردن برایش مشقت دارد باید نمازش را تمام بخواند و اگر مشقت ندارد بنابر احتیاط واجب باید تحقیق کند که اگر دو عادل بگویند، یا بین مردم معروف باشد که سفر او هشت فرسخ است نماز را شکسته بخواند.

١٢٧٥ اگر یک عادل خبر دهد که سفر انسان هشت فرسخ است بنابر احتیاط واجب باید نماز را هم شکسته بخواند و هم تمام بخواند و روزه بگیرد و قضاى آن را هم بجا آورد.

١٢٧٦ کسى که یقین دارد سفر او هشت فرسخ است اگر نماز را شکسته بخواند و بعد بفهمد که هشت فرسخ نبوده باید آن را چهار رکعتى بجا آورد و اگر وقت گذشته قضا نماید.

١٢٧٧ کسى که یقین دارد سفرش هشت فرسخ نیست یا شک دارد که هشت فرسخ هست‏یا نه، چنانچه در بین راه بفهمد که سفر او هشت فرسخ بوده اگر چه کمى از راه باقى باشد باید نماز را شکسته بخواند، و اگر بعد از تمام خواندن نماز فهمید سفرش هشت فرسخ بوده بنابر اقوى باید نماز را دوباره شکسته اعاده نماید و در صورتى که وقت گذشته باشد باید بنابر احتیاط واجب نماز را دوباره قضا نماید.

١٢٧٨ اگر بین دو محلى که فاصله آنها کمتر از چهار فرسخ است چند مرتبه رفت و آمد کند اگر چه روى هم رفته هشت فرسخ شود باید نماز را تمام بخواند.

١٢٧٩ اگر محلى دو راه داشته باشد یک راه آن کمتر از هشت فرسخ و راه دیگر آن هشت فرسخ یا بیشتر باشد چنانچه انسان از راهى که هشت فرسخ است به آنجا برود باید نماز را شکسته بخواند و اگر از راهى که هشت فرسخ نیست، برود باید تمام بخواند.

١٢٨٠ اگر شهر دیوار دارد باید ابتداى هشت فرسخ را از دیوار شهر حساب کند، و اگر دیوار ندارد باید از خانه‏هاى آخر شهر حساب نماید. شرط دوم: آنکه از اول مسافرت قصد هشت فرسخ را داشته باشد، پس اگربه جایى که کمتر از هشت فرسخ است مسافرت کند و بعد از رسیدن به آن جا قصد کند جایى برود که با مقدارى که آمده هشت فرسخ شود، چون از اول قصد هشت فرسخ را نداشته باید نماز را تمام بخواند، ولى اگر بخواهد از آن جا هشت فرسخ برود یا چهار فرسخ برود و به وطنش یا به جایى که مى‏خواهد ده روز بماند برگردد باید نماز را شکسته بخواند.