1. آشنایى با فضیلت و ثواب نماز شب، از آیات قرآن و روایات اهل بیت(علیهم السلام) که این امر شوق انسان را براى نایل شدن به درجات موعود، زیاد مى کند; نظیر آیه: (وَ مِنَ الَّیْلِ فَتَهَجَّدْ بِهِ نَافِلَةً لَّکَ عَسَى أَن یَبْعَثَکَ رَبُّکَ مَقَامًا مَّحْمُودًا)[1]; و پاسى از شب را ]از خواب برخیز[ و قرآن ]و نماز[ بخوان، این یک وظیفه اضافى براى توست، امید است پروردگارت تو را به مقامى در خور ستایش برانگیزد. و امام على(علیه السلام) فرموده اند: اراده و تصمیم، بستگى به اندازه اندیشه و شناخت انسان دارد.[2]
2. پرهیز از «پرخورى» به خصوص هنگام شب، که این امر باعث نوشیدن آب بیشتر و در نتیجه غلبه خواب بر چشم ها مى گردد; امیرالمؤمنین(علیه السلام) مى فرمایند: با وجود سه چیز، آرزومند سه مطلب مباش که یکى از آنها چنین است: سحر خیزى و شب زنده دارى با وجود پرخورى.
3. «استراحتى کوتاه» در روز که به آن «خواب قیلوله» مى گویند، که رسول اکرم(صلى الله علیه وآله) در این زمینه مى فرمایند: با خوردن سحرى براى روزه دارى کمک بگیرید و با خواب قیلوله براى شب زنده دارى.[3]
4. «دورى گزیدن از گناه» در طول روز که مهم ترین امر است; به طورى که امام على(علیه السلام) به فردى که شکایت از بیدار نشدن، جهت نماز شب را داشت، فرمودند: (انت رجلٌ قد قیدتک ذنوبک); تو مردى هستى که گناهانت تو را به بند کشیده است.[4]
5. «خواندن آخرین آیه سوره کهف»، که امام صادق(علیه السلام) فرموده اند: هیچ بنده اى نیست که آخرین آیه سوره کهف را قرائت کند، مگر این که در همان وقتى که مى خواهد بیدار مى شود.
6. خواندن دعاهایى که براى بیدار شدن و اقامه نماز شب وارد شده است.[5]
براى لذت بخش شدن مناجات با خدا و نماز شب نیز امورى را ذکر کرده اند; از جمله این که:
    «خوف و خشیت» قلبى از خداوند، که با کوتاه کردن آرزوهاى دنیوى و تفکر در مراتب هولناک آخرت و درکات جهنّم و تفکر در عظمت و جلال خداوند و کوچکى خود و هم چنین یادآورى گناهان و خطاهاى خود و... حاصل مى شود.[6]
    عامل دیگر «عشق و محبت به خداوند متعال» است; طبق روایتى، خداوند به حضرت موسى(ع) فرمود: اى پسر عمران! دروغ مى گوید کسى که گمان مى کند مرا دوست دارد، ولى هنگام شب، تا به صبح مى خوابد، آیا دوست، خواستار خلوت کردن با دوست خود نیست؟![7]
    در پایان، خوب است بدانیم، پیامبراکرم(صلى الله علیه وآله) طبق حدیثى، بعد از نزول آیات 191 ـ 195 سوره «آل عمران» و در شب هایى که براى نماز شب بر مى خاستند، این آیات را تلاوت کرده، گریه مى کردند و از طرفى امامان(علیهم السلام) به خواندن این آیات هنگام بیدار شدن براى نماز شب، سفارش فرموده اند.[8]
[1]. اسراء، آیه79.
[2]. همان، میزان الحکمه، ترجمه حمیدرضا شیخى، ص3756.
[3]. شیخ صدوق، من لایحضره الفقیه، ج2، ص136، ح1960.
[4]. اصول کافى، ج3، ص450، ح34.
[5]. ر.ک: همان، ج2، ص540، ح18.
[6]. ر.ک: مجلسى، بحارالانوار، ج67، ص310.
[7]. همان، بحارالانوار، ج13، ص329 / ر.ک: فیض کاشانى، محجّة البیضاء، ج2، ص395.
[8]. عبد على عروسى حویزى، تفسیر نور الثقلین، ج1، ص502.